Page 98 - Studia Universitatis Hereditati, vol 7(1) (2019)
P. 98
dia universitatis her editati, letnik 7 (2019), številk a 1 98ljem, da se osnaži kolektivno sjećanje na taj peri-društvu, razvijao se ideal čovjeka-pregaoca, spo-
od i da se ne zaboravi. sobnog za najveće žrtve, riješenog da ide do ne-
hereditati mogućeg, “neka bude što biti ne može”(Njegoš).
Kako u proteklom periodu u Crnoj Gori ni- Zbog zasluga u Drugom svjetskom ratu, Cetinje
jesu vršene temeljne analize i istraživanja, ove vr- je odlikovano ordenom Narodnog heroja i po-
ste kulturnih dobara, u ovom radu je kroz stu- stalo pedeseti heroj3 (MP Istorijskog jezgra Ce-
diju slučaja, kulturno dobro, Bunkeri iz doba tinja 2009/2014).
okupacije u Drugom svjetskom ratu, dat opšti
osvrt na istraživanja, koja su sadržajno poveza- Danas Cetinje, svojim istorijskim kontek-
na sa rezultatima istraživanja, za potrebe doktor- stom pedstavlja grad kulture i Prijestonicu Crne
ske disertacije. Gore (Vlahović 2012, 52), u kojoj se nalazi 120
nepokretnih kulturnih dobara,4 od nacionalnog
Prijestonica Cetinje i kolektivna značaja, od čega je više od 40% posvećeno perio-
memorija na Drugi svjetski rat du Drugog svjetskog rata, što ukazuje na njegovu
Kaja Širok je pisala o javnim spomenicima, uka- kolektivnu memoriju prema tom periodu (Mar-
zujući da su oni tinović, Marković 1992, 40-55).
proizvod posredovanja između zajednica i Kulturna dobra Cetinja - simboli kolektivnog
njeno kolektivno pamćenje, podsjećajući sjećanja na perod NOR-a
da, potisnute slike prošlosti, događaji koje je Spomen obilježja sa statusom kulturnog dobra,
zajednica odbacila, ukazuju na anomalije u predstavljaju valorizovani segment crnogorske
društvu i da se samo potvrđivanjem tih pozi- kulturne baštine od opšteg interesa, koji se šti-
tivnih slika prošlosti jača kolektivni identitet ti i čuva.5 Pored istorijskog i memorijalnog zna-
društvene zajednice (Širok 2012, 631–646). čaja, mogu imati i druge kulturne vrijednosti,
koje ukazuju na njihov značaj, svojstva i osobe-
Neposredno nakon Drugog svjetskog rata, nosti (autentičnost i integritet, jedinstvenost i ri-
podizanje spomen-obilježja bilo je dio šireg na- jetkost, stepen očuvanosti, arhitektonski, umjet-
rodnog pokreta i važan dio svakodnevnih prak- nički, naučni, ambijentalni, pejzažni, socio-eko-
si ljudi. Oko 80% svih jugoslovenskih spomeni- nomski ili drugi društveni znašaj).6
ka podignutih u prvih 10 godina izgrađeno je na
spontan i nekontrolisan način. Tek od polovine Na teritoriji Crne Gore, status kulturnog
1950-ih politika sjećanja postaje predmet intere- dobra ima 582, spomen obilježja. Od toga, na te-
sovanja etabliranih političkih organizacija i zva- ritoriji Prijestonice 55, a 50 je posvećeno događa-
ničnih komisija zaduženih da obilježe taj period jima, žrtvama i borcima iz perioda Drugog svjet-
(Kirn, Burghardt 2012, 9-19). Takođe, i u crno-
gorskom poslijeratnom društvu, spomenici stra- 3 Cetinjani su u oslobodilačkom ratu 1941-1945. nastavili da ispisuju
dalim borcima Narodnooslobodilačkog rata bili slavnu istoriju svog grada. U partizanskim jedinicama sa cetinjske
su prvi simboli kulta revolucije i tradicije NOB-a teritorije borilo se 4.965 boraca. Cetinjska opština dala je 49 narod-
(Prekić 2015, 279-312). Kada govorimo o Cetinju, nih heroja. Zbog ovakvog patriotizma, Josip Broz Tito, predsjednik
veliki broj Cetinjana zadržao je memoriju na taj Jugoslavije, je 7. maja 1975. dodijelio gradu Cetinju, Orden narod-
period i sve glasnije isticao zahtjev za njegovanje nog heroja, povodom tridesetogodišnjice oslobođenja zemlje. Or-
kulturno - istorijske tradicije svoga naroda (Mar- den je svečano uručio 13. jula 1975. godine, na Ljetnoj pozornici u
tinović, Marković 1992, 36-50). Cetinju, predsjednik Republike Crne Gore, Veljko Milatović).
Cetinje je u dugotrajnoj oslobodilačkoj bor- 4 Izvor: Uprava za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore (UZKD
bi izgradio poseban mentalitet crnogoraca, kod CG).
kojih su junaštvo, pregalaštvo, visoki ratnički
moral i čojstvo predstavljali najveće ljudske vrli- 5 Zakon o zaštiti kulturnih dobara (“Sl. list CG”, br. 49/10).
ne (Ičević 2015, 60-100). U tom patrijarhalnom 6 Kriterijumi za utvrđivanje kulturne vrijednosti dobra su propisani,
Zakonom o zaštiti kulturnih dobara, (“Službeni list CG”, br. 049/10
od 13.08.2010), a bliže definisani Pravilnikom o bližim kriterijumi-
ma I postupku utvrđivanja kulturne vrijednosti dobra (“Sl. list CG”,
br. 41/11, 2011. godina)
od i da se ne zaboravi. sobnog za najveće žrtve, riješenog da ide do ne-
hereditati mogućeg, “neka bude što biti ne može”(Njegoš).
Kako u proteklom periodu u Crnoj Gori ni- Zbog zasluga u Drugom svjetskom ratu, Cetinje
jesu vršene temeljne analize i istraživanja, ove vr- je odlikovano ordenom Narodnog heroja i po-
ste kulturnih dobara, u ovom radu je kroz stu- stalo pedeseti heroj3 (MP Istorijskog jezgra Ce-
diju slučaja, kulturno dobro, Bunkeri iz doba tinja 2009/2014).
okupacije u Drugom svjetskom ratu, dat opšti
osvrt na istraživanja, koja su sadržajno poveza- Danas Cetinje, svojim istorijskim kontek-
na sa rezultatima istraživanja, za potrebe doktor- stom pedstavlja grad kulture i Prijestonicu Crne
ske disertacije. Gore (Vlahović 2012, 52), u kojoj se nalazi 120
nepokretnih kulturnih dobara,4 od nacionalnog
Prijestonica Cetinje i kolektivna značaja, od čega je više od 40% posvećeno perio-
memorija na Drugi svjetski rat du Drugog svjetskog rata, što ukazuje na njegovu
Kaja Širok je pisala o javnim spomenicima, uka- kolektivnu memoriju prema tom periodu (Mar-
zujući da su oni tinović, Marković 1992, 40-55).
proizvod posredovanja između zajednica i Kulturna dobra Cetinja - simboli kolektivnog
njeno kolektivno pamćenje, podsjećajući sjećanja na perod NOR-a
da, potisnute slike prošlosti, događaji koje je Spomen obilježja sa statusom kulturnog dobra,
zajednica odbacila, ukazuju na anomalije u predstavljaju valorizovani segment crnogorske
društvu i da se samo potvrđivanjem tih pozi- kulturne baštine od opšteg interesa, koji se šti-
tivnih slika prošlosti jača kolektivni identitet ti i čuva.5 Pored istorijskog i memorijalnog zna-
društvene zajednice (Širok 2012, 631–646). čaja, mogu imati i druge kulturne vrijednosti,
koje ukazuju na njihov značaj, svojstva i osobe-
Neposredno nakon Drugog svjetskog rata, nosti (autentičnost i integritet, jedinstvenost i ri-
podizanje spomen-obilježja bilo je dio šireg na- jetkost, stepen očuvanosti, arhitektonski, umjet-
rodnog pokreta i važan dio svakodnevnih prak- nički, naučni, ambijentalni, pejzažni, socio-eko-
si ljudi. Oko 80% svih jugoslovenskih spomeni- nomski ili drugi društveni znašaj).6
ka podignutih u prvih 10 godina izgrađeno je na
spontan i nekontrolisan način. Tek od polovine Na teritoriji Crne Gore, status kulturnog
1950-ih politika sjećanja postaje predmet intere- dobra ima 582, spomen obilježja. Od toga, na te-
sovanja etabliranih političkih organizacija i zva- ritoriji Prijestonice 55, a 50 je posvećeno događa-
ničnih komisija zaduženih da obilježe taj period jima, žrtvama i borcima iz perioda Drugog svjet-
(Kirn, Burghardt 2012, 9-19). Takođe, i u crno-
gorskom poslijeratnom društvu, spomenici stra- 3 Cetinjani su u oslobodilačkom ratu 1941-1945. nastavili da ispisuju
dalim borcima Narodnooslobodilačkog rata bili slavnu istoriju svog grada. U partizanskim jedinicama sa cetinjske
su prvi simboli kulta revolucije i tradicije NOB-a teritorije borilo se 4.965 boraca. Cetinjska opština dala je 49 narod-
(Prekić 2015, 279-312). Kada govorimo o Cetinju, nih heroja. Zbog ovakvog patriotizma, Josip Broz Tito, predsjednik
veliki broj Cetinjana zadržao je memoriju na taj Jugoslavije, je 7. maja 1975. dodijelio gradu Cetinju, Orden narod-
period i sve glasnije isticao zahtjev za njegovanje nog heroja, povodom tridesetogodišnjice oslobođenja zemlje. Or-
kulturno - istorijske tradicije svoga naroda (Mar- den je svečano uručio 13. jula 1975. godine, na Ljetnoj pozornici u
tinović, Marković 1992, 36-50). Cetinju, predsjednik Republike Crne Gore, Veljko Milatović).
Cetinje je u dugotrajnoj oslobodilačkoj bor- 4 Izvor: Uprava za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore (UZKD
bi izgradio poseban mentalitet crnogoraca, kod CG).
kojih su junaštvo, pregalaštvo, visoki ratnički
moral i čojstvo predstavljali najveće ljudske vrli- 5 Zakon o zaštiti kulturnih dobara (“Sl. list CG”, br. 49/10).
ne (Ičević 2015, 60-100). U tom patrijarhalnom 6 Kriterijumi za utvrđivanje kulturne vrijednosti dobra su propisani,
Zakonom o zaštiti kulturnih dobara, (“Službeni list CG”, br. 049/10
od 13.08.2010), a bliže definisani Pravilnikom o bližim kriterijumi-
ma I postupku utvrđivanja kulturne vrijednosti dobra (“Sl. list CG”,
br. 41/11, 2011. godina)
