Page 59 - Studia Universitatis Hereditati, vol. 5(2) (2017)
P. 59
ia universitatisNevidljiva dugovečnost u arheološkom kontekstu
59
Zorana Dimković
Nevidnost starejših v arheološkem kontekstu je bila večinoma posledica nezmožnosti njihove identifi-
kacije s klasično skeletno paleodemografsko analizo. Maksimalno trajanje življenja je bilo pogosto ena-
ko kot zelo nizka pričakovana življenjska doba ob rojstvu. Slednja se je enačila z dolgoživostjo, čeprav ni
odvisna zgolj od biološke kapacitete za dolgo življenje, temveč tudi od okoljskih dejavnikov in režima
umrljivosti. Namen tega prispevka je razjasniti probleme zanikanja dolgoživosti v arheologiji, s kratkim
vpogledom v kvantifikatorje človeške dolgoživosti in v način, kako so klasične metode za določanje sta-
rosti okostja odraslih posameznikov zanikale doživetje globoke starosti.
Ključne besede: pričakovana življenjska doba, dolgoživost, klasična paleodemografska analiza
Older people have been very much ignored in archaeological contexts and part of the reason for that has
been the inability to identify them with the methods of classic paleodemographic analysis. The maxi-
mum life span often equated with the low life expectancy at birth. The latter equated itself with longev-
ity, although it does not depend solely on biological capacities, but also environmental factors and mor-
tality regimes. The aim of this paper is to elucidate the problems of denying older people in archeology,
through a brief insight into the quantifiers of human longevity, and the way in which the classic methods
for determining the age of skeletons of adult individuals underestimate the experience of a deep age.
Key words: life expectancy, longevity, classic paleodemographic analysis
Termin paleodemografija, nasuprot isto-
rijskoj demografiji, se koristio za demo- proučavanje ljudi iz prošlosti na osnovu arheo-
grafsku analizu na osnovu fizičko-antro- loškog materijala.2
Demografske karakteristike populacije su:
poloških ostataka u okviru fizičke antropologije, njena veličina i struktura, stope migracija, fertili-
pa se u literaturi ustalio izraz skeletna paleode- tet i natalitet, te mortalitet. Potonji je u direktnoj
mografija.1 Zapravo, radi se o širem pojmu koji se vezi sa dugovečnošću, a definiše ga broj umrlih
odnosi na proučavanje veličine i strukture drev- podeljen veličinom populacije u jedinici vreme-
nih populacija te dinamike promene tih parame- na.3 Čitanjem paleodemografskih skeletnih zbir-
tara kroz prostor i vreme, kako na osnovu skelet- ki, u osnovi se razlikuju dva režima mortaliteta:
nog materijala, tako i na osnovu materijalne
kulture. Stoga je danas paleodemografija sino- 2 Francesco Mallegni, “Paleoantropologija,” u Arheološki rječnik,
nim za arheološku demografiju – demografsko ur. Daniele Manacorda i Ricardo Francovich (Zagreb: Sandorf,
2014), 500.; Марко Порчић, Палеодемографија: критички
преглед теорије, метода и истраживања (Београд: Универзитет
у Београду, Лабораторија за биоархеологију, 2016) 7.
1 György Acsádi and János Nemeskéri, History of Human Life Span 3 Andrew Chamberlain, Demography in Archaeology (Cambridge:
and Mortality (Budapest: Akadémiai Kiado, 1970), 51–7. Cambridge University Press, 2006), 2, 15–44.
doi: https://doi.org/10.26493/2350-5443.5(2)59-70
59
Zorana Dimković
Nevidnost starejših v arheološkem kontekstu je bila večinoma posledica nezmožnosti njihove identifi-
kacije s klasično skeletno paleodemografsko analizo. Maksimalno trajanje življenja je bilo pogosto ena-
ko kot zelo nizka pričakovana življenjska doba ob rojstvu. Slednja se je enačila z dolgoživostjo, čeprav ni
odvisna zgolj od biološke kapacitete za dolgo življenje, temveč tudi od okoljskih dejavnikov in režima
umrljivosti. Namen tega prispevka je razjasniti probleme zanikanja dolgoživosti v arheologiji, s kratkim
vpogledom v kvantifikatorje človeške dolgoživosti in v način, kako so klasične metode za določanje sta-
rosti okostja odraslih posameznikov zanikale doživetje globoke starosti.
Ključne besede: pričakovana življenjska doba, dolgoživost, klasična paleodemografska analiza
Older people have been very much ignored in archaeological contexts and part of the reason for that has
been the inability to identify them with the methods of classic paleodemographic analysis. The maxi-
mum life span often equated with the low life expectancy at birth. The latter equated itself with longev-
ity, although it does not depend solely on biological capacities, but also environmental factors and mor-
tality regimes. The aim of this paper is to elucidate the problems of denying older people in archeology,
through a brief insight into the quantifiers of human longevity, and the way in which the classic methods
for determining the age of skeletons of adult individuals underestimate the experience of a deep age.
Key words: life expectancy, longevity, classic paleodemographic analysis
Termin paleodemografija, nasuprot isto-
rijskoj demografiji, se koristio za demo- proučavanje ljudi iz prošlosti na osnovu arheo-
grafsku analizu na osnovu fizičko-antro- loškog materijala.2
Demografske karakteristike populacije su:
poloških ostataka u okviru fizičke antropologije, njena veličina i struktura, stope migracija, fertili-
pa se u literaturi ustalio izraz skeletna paleode- tet i natalitet, te mortalitet. Potonji je u direktnoj
mografija.1 Zapravo, radi se o širem pojmu koji se vezi sa dugovečnošću, a definiše ga broj umrlih
odnosi na proučavanje veličine i strukture drev- podeljen veličinom populacije u jedinici vreme-
nih populacija te dinamike promene tih parame- na.3 Čitanjem paleodemografskih skeletnih zbir-
tara kroz prostor i vreme, kako na osnovu skelet- ki, u osnovi se razlikuju dva režima mortaliteta:
nog materijala, tako i na osnovu materijalne
kulture. Stoga je danas paleodemografija sino- 2 Francesco Mallegni, “Paleoantropologija,” u Arheološki rječnik,
nim za arheološku demografiju – demografsko ur. Daniele Manacorda i Ricardo Francovich (Zagreb: Sandorf,
2014), 500.; Марко Порчић, Палеодемографија: критички
преглед теорије, метода и истраживања (Београд: Универзитет
у Београду, Лабораторија за биоархеологију, 2016) 7.
1 György Acsádi and János Nemeskéri, History of Human Life Span 3 Andrew Chamberlain, Demography in Archaeology (Cambridge:
and Mortality (Budapest: Akadémiai Kiado, 1970), 51–7. Cambridge University Press, 2006), 2, 15–44.
doi: https://doi.org/10.26493/2350-5443.5(2)59-70
