Page 63 - Studia Universitatis Hereditati, vol. 5(2) (2017)
P. 63
ia universitatisgodine života, ali većina njih izumre do oko 50. individua preko 20 godina starosti, Trinkhaus je
nevidljiva dugovečnost u ar heološkom kontekstu 63 godine (početak menopauze).22 – posmatrajući neandertalce, anatomski savre-
mene ljude, koji odgovaraju vremenu evropskog
Osim poređenja sa primatima, evolutiv- srednjeg paleolita (sapijens iz Afrike) i anatom-
na istorija ljudske dugovečnosti se može sagle- ski savremene ljude iz ranog i srednjeg gornjeg
dati kroz podatke o životnoj istoriji, koji su do- paleolita (evropski sapijens) – otkrio da se ne-
bijeni iz fosilnih hominida. Recimo, primenom andertalski profili ne razlikuju od profila afrič-
Majlsove metode, preko relativne istrošenosti kog i evropskog sapijensa. Čak je najmanje sta-
zuba za koje je poznat redosled izbijanja, Kaspari rijih individua kod afričkog sapijensa, što opet
i Li su posmatrale australopitekuse, rane Homo govori u prilog činjenici da su kulturološki fak-
vrste, neandertalce i anatomski savremene lju- tori, a ne biološke razlike, igrali ulogu u dugovo-
de (Homo sapiens sapiens) iz ranog gornjeg pa- čenosti ljudi.24
leolita. Za potonje je dobijen razultat da najdu-
že žive, kad su se za sve grupe uporedili odnosi Ne sme se previđati, da očekivani životni
broja starih prema broju mladih individua. Me- vek nije isto što i biološka dugovečnost, pošto za-
đutim, u narednoj studiji su iste autorke napra- visi od sredinskih uslova i režima mortaliteta, a
vile razliku između anatomski savremenih ljudi ne samo od toga koliko biološki možemo dugo
iz zapadne Azije (prvi talas kolonizacije sapijen- da živimo. Boke-Apel i Dežoan se radili studi-
sa van Afrike, pre oko 70000 godina), neander- ju vezanu za neandertalace, gde su korelirane
talaca iz zapadne Azije, evropskih neandertalaca biometrijske karakteristike, poput težine moz-
i evropskog sapijensa iz gornjeg paleolita. Najveći ga i težine tela, sa dugovečnošću. Dobijene su
procent starih individua, u odnosu na sve ostale iste vrednosti kao i za moderne ljude, odnosno
ima evropski sapijens, dok se sapijens iz zapadne da je za obe podvrste isti biološki potencijal du-
Azije gotovo ne razlikuje od neandertalca iz za- žine života.25 Sa druge strane, arheološka istraži-
padne Azije, što je argument koji ne govori u pri- vanja su se pokazala kao kontradiktorna, pošto
log o različitim biološkim kapacitetima za dugo- su, pre svega, u sam metod određivanja starosti
večnost. Znači, radi se o određenim sredinskim putem klasične skeletne paleodemografske ana-
i kulturnim razlikama, odnosno o tome da je sa- lize, ugrađene pristrasnosti, koje uzrokuju brisa-
pijens u gornjem paleolitu razvio kulturnu adap- nje najstarijih individua iz arheološkog zapisa i
taciju, koja je omogućavala veće preživljavanje u samim tim smanjenje dužine života u praistoriji.
odnosu na, kako neandertalce tako i na anatom-
ski savremene ljude iz drugog geografskog i vre- Klasična skeletna paleodemografska
menskog konteksta.23 Stoga bi se moglo razmiš- analiza (KSPDA) i njena ograničenja
ljati o posledicama (prednostima) porasta broja Klasična skeletna paleodemografija je razvijena i
starih ljudi, kroz manifestovane burne tehno- formulisana početkom sedamdesetih godina 20.
loške i umetničke promene u arheološkom zapi- veka, sa metodološkom kodifikacijom u publik-
su tokom gornjeg paleolita. Što se tiče procenta aciji Ačada i Nemeškerija – History of Human
starijih od 40 godina u skupu fosilnih ostataka Lifespan and Mortality. Autori su izložili više-
godišnja istraživanja, koja obuhvataju iskope u
22 Peccei, “Critique of grandmother hypothesis: old and new,” istoj regiji od mezolita do srednjeg veka. Paleo-
446. Više o fiziologiji ženskog reproduktivnog sistema videti u: demografsku analizu su temeljili na izradi tzv.
John E. Hall, “Female Physiology Before Pregnancy and Female
Hormones,” in Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology, 13th 24 Erik Trinkaus, “Late Pleistocene adult mortality patterns and
edition (Philadelphia: Elsevier Saunders, 2016), 1037–54. modern human establishment.” Proceedings of the National Academy
of Sciences 108 (January, 2011): 1267–71. doi:10.1073/pnas.1018700108.
23 Rachel Caspari and Sang-Hee Lee, “Older age becomes common
late in human evolution,” Proceedings of the National Academy of Sci- 25 Jean-Pierre Bocquet-Appel and Anna Degioanni, “Neander-
ences 101 (July, 2004): 10895–900. doi: 10.1073/pnas.0402857101.;
Rachel Caspari and Sang-Hee Lee, “Is human longevity a con- thal demographic estimates,” Current Anthropology 54 (December,
sequence of cultural change or modern biology?” American Jour- 2013): S202-S213, https://www.journals.uchicago.edu/doi/pdf-
nal of Physical Anthropology 129, (April, 2006): 512–7. doi:10.1002/ plus/10.1086/673725 (pristupljeno 27. 4. 2017.).
ajpa.20360.
nevidljiva dugovečnost u ar heološkom kontekstu 63 godine (početak menopauze).22 – posmatrajući neandertalce, anatomski savre-
mene ljude, koji odgovaraju vremenu evropskog
Osim poređenja sa primatima, evolutiv- srednjeg paleolita (sapijens iz Afrike) i anatom-
na istorija ljudske dugovečnosti se može sagle- ski savremene ljude iz ranog i srednjeg gornjeg
dati kroz podatke o životnoj istoriji, koji su do- paleolita (evropski sapijens) – otkrio da se ne-
bijeni iz fosilnih hominida. Recimo, primenom andertalski profili ne razlikuju od profila afrič-
Majlsove metode, preko relativne istrošenosti kog i evropskog sapijensa. Čak je najmanje sta-
zuba za koje je poznat redosled izbijanja, Kaspari rijih individua kod afričkog sapijensa, što opet
i Li su posmatrale australopitekuse, rane Homo govori u prilog činjenici da su kulturološki fak-
vrste, neandertalce i anatomski savremene lju- tori, a ne biološke razlike, igrali ulogu u dugovo-
de (Homo sapiens sapiens) iz ranog gornjeg pa- čenosti ljudi.24
leolita. Za potonje je dobijen razultat da najdu-
že žive, kad su se za sve grupe uporedili odnosi Ne sme se previđati, da očekivani životni
broja starih prema broju mladih individua. Me- vek nije isto što i biološka dugovečnost, pošto za-
đutim, u narednoj studiji su iste autorke napra- visi od sredinskih uslova i režima mortaliteta, a
vile razliku između anatomski savremenih ljudi ne samo od toga koliko biološki možemo dugo
iz zapadne Azije (prvi talas kolonizacije sapijen- da živimo. Boke-Apel i Dežoan se radili studi-
sa van Afrike, pre oko 70000 godina), neander- ju vezanu za neandertalace, gde su korelirane
talaca iz zapadne Azije, evropskih neandertalaca biometrijske karakteristike, poput težine moz-
i evropskog sapijensa iz gornjeg paleolita. Najveći ga i težine tela, sa dugovečnošću. Dobijene su
procent starih individua, u odnosu na sve ostale iste vrednosti kao i za moderne ljude, odnosno
ima evropski sapijens, dok se sapijens iz zapadne da je za obe podvrste isti biološki potencijal du-
Azije gotovo ne razlikuje od neandertalca iz za- žine života.25 Sa druge strane, arheološka istraži-
padne Azije, što je argument koji ne govori u pri- vanja su se pokazala kao kontradiktorna, pošto
log o različitim biološkim kapacitetima za dugo- su, pre svega, u sam metod određivanja starosti
večnost. Znači, radi se o određenim sredinskim putem klasične skeletne paleodemografske ana-
i kulturnim razlikama, odnosno o tome da je sa- lize, ugrađene pristrasnosti, koje uzrokuju brisa-
pijens u gornjem paleolitu razvio kulturnu adap- nje najstarijih individua iz arheološkog zapisa i
taciju, koja je omogućavala veće preživljavanje u samim tim smanjenje dužine života u praistoriji.
odnosu na, kako neandertalce tako i na anatom-
ski savremene ljude iz drugog geografskog i vre- Klasična skeletna paleodemografska
menskog konteksta.23 Stoga bi se moglo razmiš- analiza (KSPDA) i njena ograničenja
ljati o posledicama (prednostima) porasta broja Klasična skeletna paleodemografija je razvijena i
starih ljudi, kroz manifestovane burne tehno- formulisana početkom sedamdesetih godina 20.
loške i umetničke promene u arheološkom zapi- veka, sa metodološkom kodifikacijom u publik-
su tokom gornjeg paleolita. Što se tiče procenta aciji Ačada i Nemeškerija – History of Human
starijih od 40 godina u skupu fosilnih ostataka Lifespan and Mortality. Autori su izložili više-
godišnja istraživanja, koja obuhvataju iskope u
22 Peccei, “Critique of grandmother hypothesis: old and new,” istoj regiji od mezolita do srednjeg veka. Paleo-
446. Više o fiziologiji ženskog reproduktivnog sistema videti u: demografsku analizu su temeljili na izradi tzv.
John E. Hall, “Female Physiology Before Pregnancy and Female
Hormones,” in Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology, 13th 24 Erik Trinkaus, “Late Pleistocene adult mortality patterns and
edition (Philadelphia: Elsevier Saunders, 2016), 1037–54. modern human establishment.” Proceedings of the National Academy
of Sciences 108 (January, 2011): 1267–71. doi:10.1073/pnas.1018700108.
23 Rachel Caspari and Sang-Hee Lee, “Older age becomes common
late in human evolution,” Proceedings of the National Academy of Sci- 25 Jean-Pierre Bocquet-Appel and Anna Degioanni, “Neander-
ences 101 (July, 2004): 10895–900. doi: 10.1073/pnas.0402857101.;
Rachel Caspari and Sang-Hee Lee, “Is human longevity a con- thal demographic estimates,” Current Anthropology 54 (December,
sequence of cultural change or modern biology?” American Jour- 2013): S202-S213, https://www.journals.uchicago.edu/doi/pdf-
nal of Physical Anthropology 129, (April, 2006): 512–7. doi:10.1002/ plus/10.1086/673725 (pristupljeno 27. 4. 2017.).
ajpa.20360.
